بیمه در روزگار کورش، بیمه در روزگار کورش بزرگ

آکاایران: سامانه ی آموزشی و پرورشی انشان پارسیان (یدایَ یا پارسی پیرو نوشته ی داریوش در بیستون )، چنان بود که کودکان،  به دور از جایگاه اجتماعی پدر و مادرشان، توانایی بودن در آن و آموختن را داشتند: همه ی افراد (پارسی) مجازند اطفال خود «را به مدارس عمومی اعزام دارند. باید دانست که اعزام اطفال به مدارس برای کسانی است که احتیاج به کمک اطفال خود در امر معیشت ندارند. ولی کسانی که چنین قدرتی ندارند ، کودکانشان را به مدرسه اعزام نمی دارند. اطفالی که این مدارس را طی نموده اند، وارد طبقه ی جوانان میشوند.  (گزنفون ، کورش نامه ، کتاب یکم ،فصل دوم ، ترجمه مشایخی رویه ی 10 )

بیمه زمان کورش

چنانکه دیده میشود در چنین سامانه ی ریزبین و حساب شده ی آموزشی بود که پیش از روی کار آمدن شاهنشاهی هخامنشیان، نسل های آموخته و توانا را پروراند تا آنکه نسل زرینی پدید آمد که دربردارنده ی کورش و گوبریاس شد ؛ کسانی که نخستین شاهنشاهی بزرگ و مانای تاریخ را پدید آوردند. در ادامه گزنفون نوشته است که پرورش یافتگان این سامانه ی آموزشی ، به دور از جایگاه خانوادگیشان، پس از گذراندن آموزه ها و سربلندی در آزمونها، به جایگاهای لشگری و کشوری و سرانجام دادوری و قانونگذاری دست می یافتند که این جایگاهها ، جدا از جایگاه مجری قانونها (شاه موروثی ) بوده است .

این قدرت دادوری و قانونگذاری به دور از دخالت شاه، به روشنی چنین آورده شده است:

این دسته ی پیرمردان در جنگهای خارج از وطن شان مشارکت ندارند، بلکه در داخل کشور می مانند و به رتق و فتق امور ملک یا به کارهای شخصی خود اشتغال می ورزند، حکم اعدام جنایتکاران را صادر می نمایند و اتخاذ تصمیمات مهم، با آنان است. چنانچه جوانی از تازه بالغان یا مردان از اطاعت قوانین سرپیچی کند، رییس قبیله یا مامور دیگر، او را به خلافکاری متهم می سازد. پس مطلب در حضور پیرمردان قوم مطرح می شود. چنانچه متهم، خاطی و مقصر شناخته شد، سلب ارزش و قابلیت او می شود حتا خود فرمانروا نیز در برابر قانون با دیگران برابر بود. این را میتوان از گفته های تاریخی و مستند ماندانا مادر کورش به پسرش، درباره ی سنجش فرمان روایی ماد و انشان پارسیان به روشنی دریافت:

آن چه در نظر پدربزرگت عین عدالت است، معلوم نیست در نظر پارسیها (انشانیان)، عدالت باشد. او ارباب مطلق مادی ها است و حال آنکه در نزد پارس یها ، مساوات در برابر قانون را عدالت می نامند.رفتار پدرت سرمشقی است از این عدالت. آن چه را مملکت، خواهان است همان میکند و هر چه نهی شده است، از آن احتراز می جوید. او در کارها از قانون پیروی میکند، نه از هوای نفسانی.وجود دادگاههای ویژه ی گناهان کودکان نیز از ویژگی های شگفت آور این فرمان روایی آریایی پیش از شاهنشاهی هخامنشی است.

اما یک چیز ، در این سامانه دیده نشد و در پس آن ، در روزگار فرمان روایی کورش برای نخستین بار در تاریخ رخ داد ؛ پوشش رایگان فرمان روایی برای درمان. مساله ای که گزنفون آن را چنین نگاشته است:

کورش مشاهده میکرد که چون مردم سالم اند، با رغبت و جهد بسیار به اصلاح وضع خود میکوشند و آن چه برای ادامه ی صحت و عافیت خویش لازم دارند، جمع و ذخیره و پی شبینی می نمایند. در صورتی که چون علیل و بیمار شوند، نسبت به همه چیز و همه کار بی قید و بی تفاوت می شوند. برای اصاح این نقیصه، پزشکان کارکشته را گرد خود فراخواند، انواع معجون ها و شربت ها و دواها و عصاره های مفید در جایی فراهم ساخت. هریک از رعایا که رنجور می شد ، پزشکان خود را به مداوای بیمار مامور می نمود و چون شفا می یافت، از طبیب معالج قدردانی می کرد و به انواع پاداش ها شاد و امیدوارش می ساخت. با این قبیل تدابیر و عاقبت اندیشی ها، اطرافیان و رعایای خود را سالم، راضی و خرسند می نمود و مقام و منزلتش هر روز در نزد عموم کسانی که به او ملتجی می شدند یا در سایه اش می زیستند، افزوده می شد .

چنان چه در نوشتار یادشده روشن است،اندیشه ی درمان و در یک سخن ، بهداشت رایگان همگانی حکومتی، از ذهن کورش و به شوند برخورداری از یک جامعه ی  تندرست و کارآمد تراویده است.

این سامانه ی پیاده شده ، برای نخستین بار در تاریخ، داروهای فراوانی یکجا از سوی پزشکان ویژه (داروسازان) فراهم و نگهداری شد که این نخستین دارو خانه های مستند تاریخ هستند. سپس نه تنها این داروها ، رایگان به مردمان شاهنشاهی داده می شد ، بلکه برای درمان بیمار نیز پزشکان فرستاده شده از سوی سامانه ی شاهنشاهی ماموریت می یافتند تا رایگان، بیماران را جدا از جایگاه اجتماعی و پیشه ای آنها درمان کنند و پاداش خود را از فرمان روایی بگیرند.

سورنا فیروزی - هفته نامه ی امرداد شماره ی 330

یاری نامه : کورش نامه - گزنفون

گردآوری: بخش اطلاعات عمومی آکاایران