با تمدن و مذهب اولین حکومت ایران "مادها" بیشتر آشنا شوید

سرزمین مادها به دو قسمت تقسیم شده بود، در آغاز ماد بزرگ نواحی مرکزی و غربی ایران تا حدود کردستان و کوههای زاگرس را در برداشت. در قسمت دوم ماد کوچک آذربایجان را در برداشت همچنین نام قوم ماد و کشور ایشان مکرر در کتیبه های آشوری آمده است.

حاکمان  این قوم در اوایل کار دست نشانده ی دولت بزرگ آشور بودند و به پادشاهان آن باج می دادند. پایتخت  این قوم در گذشته هگمتانه نام داشت که بعدها به اکباتان تغییر نام داد .

قوم مادها در کوه هایی که به عنوان جایگاه خود در ایران انتخاب کرده بودند مس ، آهن ، سرب ، سیم و زر، سنگ مرمر و سنگهای گرانبها بدست می آوردند و چون زندگی ساده ای داشتند به کشاورزی بر دشت ها و دامنه تپه‌های منزل گاه  خود مشغول بودند. 

فرهنگ مادها

تشکیلات سیاسی: تشکیلات سیاسی مادها تا حد زیادی مانند آشور بود. به نظر می‌رسد مادها در زمینه سیاست و اداره ارتش، از آشور تقلید می‌کردند. فرورتیش به نظم دادن سپاه ماد پرداخت و هوخشتره آن را وسعت داد.

خط مادها: از دوره ماد، کتیبه خاصی برجای نمانده که مشخص کند سیستم نوشتاری مادها چگونه بوده است. مشخص نیست که آیا مادها خطی مستقل داشتند یا از خط اقوام دیگر در تمدن خود بهره برده‌اند. در حال حاضر تنها کتیبه‌ای روی یک لوح برنزی به‌جای مانده که در سرزمین مادها کشف شده است. این لوح به خط میخی اکدی نوشته شده؛ اما در آن اشاره‌ای به نام مادها نشده است. با وجود مشخص نبودن خط مادها، برخی مورخان بر این عقیده‌اند که مادها از خط میخی اکدی استفاده می‌کردند و برخی دیگر نیز معتقدند که زبان فارسی باستان و خط میخی مورد استفاده در دوره هخامنشی، از آن مادها بود و پارس‌ها از آن استفاده کردند.

زبان مادها: از پادشاهان ماد تاکنون هیچ گونه نوشته و کتیبه ای یافت نشده است ولی آنچه محققان می گویند این است که زبان مادی زبان شمال ایران بوده و با زبان ایرانیان دوره ی بعد که پارسی باستان یا زبان جنوب ایران باشد ، تفاوت زیادی نداشته است.

زبان مادها که بخش بزرگی از ایران را تا حدود خراسان را در دست داشته اند با زبان پارسی هخامنشی تفاوتی زیادی داشته و هر موقع داریوش و دیگر پادشاهان هخامنشی در کتیبه های خود که آن ها را به سه زبان پارسی باستان ، آشوری و عیلامی می نوشتند زبان مادی را هم اضافه می کردند تا بخش بزرگی از کشور ایران از فهم آن نوشته ها با خبر باشد و اختلافی که در میان زبان مادی و پارسی بوده فقط اختلاف لهجه است.

هنر ماد: درباره هنر مادها، سند خاصی در دست نیست و آنچه گفته شده بیشتر بر اساس حدس است. مادها ممکن است از لحاظ هنری سلیقه‌ای مانند سکاییان یا کیمری‌ها ‌داشتند. به احتمال بسیار هنر آن‌ها بیشتر برای ساختن اسلحه‌ها، ساز و برگ اسب و ظروف فلزی مزین به کار می‌رفت. جامه‌های قلاب دوزی مادها نشان از هنر قلاب‌دوزی ماد دارد. برخی مورخان معتقدند مادها هنر خاصی نداشتند؛ چون هیچ نمونه خاصی از آثار مادها به دست نیامده که نشانی از هنر، داشته باشد. برخی باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که تپه‌های نوشیجان و گودین تپه از دوره مادها بر جای مانده‌اند و برخی دیگر معتقدند این آثار مربوط به دوره پیش از ماد است.

_{منبع عکس: نامشخص}

دین قوم مادها 

از دین مادها نیز اطلاع درستی در دست نیست ولی از تصویر برجسته‌ای که در «قیزقاپان» از دوره ماد یافت شده است نشان دهنده این می باشد که پادشاه و روحانی در دو طرف مشعل آتش‌ هستند که نشان می دهد که مادها هم میتراپرست بوده‌اند و اگر گفته تاریخ نویسان درست باشد مادهای زرتشت از کنار دریاچه «چیچست» برخاسته اند و این قوم نیز به دو نیروی اهورامزدا و اهریمن عقیده داشتند.

در زمان مادها یا بسیار پیش از آن ها زردشت از میان ایرانیان برخاست و به دین و آئین کهنی که از زمان‌های پیش میان این قوم معمول بود انتقاد کرد و راه و روشی نو در پرستش خداوند بنیاد کرد . این دین خاص ایرانیان بود و تا بعد اسلام در سراسر ایران رواج پیدا کرد .

تمدن قوم مادها

تمدن ماد در زیر بنای شهرنشینی نقش پر رنگی داشت. اینکه پارسی ها ، به جای لوح گلی از کاغذ پوستی و قلم برای نوشتن استفاده می کردند و در ساختن ساختمان ها ستون های فراوان به کار می بردند همه این ها را مدیون مادها بودند همچنین بسیاری از قوانین اخلاقی پارسی ها و مذهبشان هم تقلیدی از قوم مادها بود. معماری دوره مادها بعدها زمینه ساز این شد بناهای درخشانی مانند تخت جمشید ساخته شدند.

نابودی پادشاهی مادها

با شکستی که کوروش بزرگ بر ایشتوویگو واپسین پادشاه ماد وارد ساخت شاهنشاهی ماد منحل شد. شاهنشاهی بزرگ ماد دورانی طولانی (۷۲۸-۵۵۰ پ.م.) را داشت و جای خود را به شاهنشاهی هخامنشی سپرد، که چیزی جز تداوم دولت و تمدن ماد با همان اقوام نبود.

« جاذبه های گردشگری به جا مانده از قوم مادها »

_ گنجینه سقز

_ مقابر صخره‌ای

_ کاخ دیاکو در هگمتانه

_ شیر سنگی همدان

پوشش مادها

لباس ساکنان ماد شرقی پیراهنی گشاد با آستین‌های بلند و شلواری گشاد و چین دار یا روپوش کوتاه از پارچهٔ رنگارنگ از پشم بود. در انتهای هزارهٔ دوم پیش از میلاد ، ایرانیان مهاجر که در اوراسیا، جایی که آب و هوای متغیری داشت و زندگی به‌ ویژه در جنگ‌ها به استفاده از اسب وابسته بود، لباسی با خود به درون ایران آوردند که این لباس شامل کلاهی بلند، نیم‌تنه و شلوار چرمی تنگ و چسبان، بالاپوشی آستین‌بلند و چکمه بود.

ایرانی‌ها پیراهن چین‌دار را پذیرفتند و آن را تغییراتی  دادند مانند سربند و کلاه شیاردار بلندی اضافه کردند و از این رو گاهی اوقات پژوهشگران این سبک را «جامهٔ پارسی» یا لباس برگرفته از آسیای میانه را «جامهٔ مادی» می‌نامند .