ارزیابی فاکتورهای بازار bull و bear
ارزیابی فاکتورهای بازار bull و bear
راه مطمئنی برای تخمین‌زدن روند بازار وجود ندارد، بنابراین سرمایه‌گذاران باید پول‌های خود را در سرمایه‌گذاری‌های مناسب و با کیفیت سرمایه‌گذاری کنند. در عین حال باید روند بلندمدت بازار را از طریق مسیر گذشته بازار شناسایی کنند، چون که بازارهای bull و bear تاثیر عمده‌ای بر سرمایه‌گذاری شما دارند. بهتر است برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری و اینکه بازار چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری شما خواهد گذاشت کمی وقت صرف کنید. به یاد داشته باشید در بلندمدت بازار بازدهی خوبی خواهد داد
بازار bull (گاوی) معرف بازارهای در حال افزایش قیمت است و بازار bear (خرسی) معرف بازارهای در حال کاهش قیمت. تصور نکنید با این تعریف ساده شما به‌راحتی می‌توانید نوع بازاری را که در آن قرار دارید تشخیص دهید. اینکار اصلا ساده نیست، چرا که همه بستگی دارد به چارچوب زمانی که می‌خواهید مشخص کنید چه نوع بازاری به پایان رسیده و کدام بازار شروع خواهد کرد.
به‌عنوان مثال فرض کنید دو سال است که بازار روند رو به کاهش دارد، پس استدلال شما بر این است که هنوز در اواسط بازار bear هستید، از طرف دیگر اگر وضعیت بازار در سه ماه اخیر مثبت باشد فکر می‌کنید وضعیت فرق کرده و در شرایط بازار کاملا جدیدی قرار دارید. استدلال اول براساس بررسی روند دوسالانه و استدلال دوم براساس روند سه ماهه است. به‌نظر شما کدامیک درست است؟
روش مطمئنی برای نامیدن بازار اعم از bear یا bull وجود ندارد. بهتر است همیشه با دید عمیق و درک درست به گذشته بنگریم و ببینیم اوج و افول بازار کجاها بوده، ولی تشخیص جایگاه کنونی بازار کار آسانی نیست. البته می‌توان ۱۰سال بعد زمان حال را خوب ارزیابی کرد و درک درستی از بازار به‌دست آورد.چون جواب دادن به این سوال بستگی دارد به اینکه از چه کسی این سوال می‌شود نمی‌توانیم به‌راحتی بگوییم جواب «درست» وجود دارد. هرکسی می‌تواند نظر خود را در مورد وضعیت بازار بیان کند اما هیچ کس نمی‌تواند درست بودن آن‌را اثبات کند.
اجازه بدهید کمی عمیق‌تر در مورد بازارهای bear و bull بحث کنیم. به‌طور معمول همه روزه در دنیای تجارت و سرمایه‌گذاری اصطلاح «گاوی(bull)» و «خرسی (bear)» را که برای تعریف وضعیت بازار به‌کار می‌رود، می‌شنوید ولی همان‌قدر که این اصطلاح‌ها رایج هستند تعریف و درک آنها هم مشکل است. از آنجایی‌که جهت و مسیر بازار تاثیر عمده‌ای در پرتفوی شما دارد دانستن دقیق «بازار bull» و «بازار bear» همچنین ویژگی‌های آنها و اینکه چه تاثیری بر پرتفوی شما دارند، بسیار با اهمیت است.
●بازارهای bull (گاوی) و bear (خرسی) چه چیزی هستند؟
این دو اصطلاح به‌طور متناوب در بازارهای سرمایه‌گذاری و دنیای تجارت شنیده می‌شود. امروزه چون تمایلات سرمایه‌گذاران تعیین کننده وضعیت بازار است، از این‌رو این اصطلاحات برای سرمایه‌گذاران نیز استفاده می‌شود و مشخص می‌کند سرمایه‌گذار در مورد بازار چه احساسی دارد و به دنبال چه خواسته‌ای است.
به‌طور ساده، بازار bull یعنی بازاری که در حال افزایش و صعود است. مشخصه آن افزایش مداوم در قیمت سهام بازار است. در چنین مواردی سرمایه‌گذاران بر این باورند که این روند روبه رشد مدت زیادی ادامه خواهد داشت. به طور معمول اقتصاد کشور قوی و سطح اشتغال بالاست.
از سوی دیگر، بازار bear بازاری است که در حال کاهش و سقوط است. قیمت سهام به طور مداوم پایین می‌افتد و در نتیجه این کاهش‌ها سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند این روند زمان زیادی ادامه خواهد داشت و به نوبه خود شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. در این مدت اقتصاد کند و ضعیف می‌شود و بیکاری بر اثر تعدیل نیرو‌ی شرکت‌ها افزایش می‌یابد.
●ریشه اصلی این اصطلاحات از کجاست؟
ریشه اصلی این اصطلاحات مشخص نیست اما توضیحاتی در این رابطه وجود دارد که بسیار متداول هستند:
۱ - این اصطلاح‌ها از نام حیواناتی گرفته شده که به قربانی خود حمله می‌کنند. گاومیش معمولا شاخ‌هایش را در هوا می‌گرداند و بعد حمله می‌کند و خرس با پنجه‌های خود بر طعمه بیچاره ضربه وارد می‌کند. علاوه بر این گاومیش و خرس در میدان مسابقات (مثلا مسابقات گاوبازی) حریفان درنده و بی‌رحمی هستند.
۲ - در گذشته واسطه‌ها و دلالان پوست، پوست‌ها را قبل از دریافت پیش‌فروش می‌کردند و بدین نحو آنها اولین «پیش‌فروش کننده» در تاریخ بودند. بعد از اینکه به مشتریان خود وعده تحویل پوست را می‌دادند، دلالان امیدوار بودند که قیمت خرید پوست از شکارچیان نسبت به قیمت بازار کاهش یابد. اگر کاهشی صورت می‌گرفت دلالان از تفاوت قیمت بین قیمت فروش به مشتری و خرید از شکارچی سود خوبی کسب می‌کردند. این دلالان به‌نام bears که کوتاه شده عبارت « bearskin jobbers» (دلال پوست خرس) می‌باشد شناخته شدند و این اصطلاح با کسانی که امیدوار یا منتظر کاهش در بازارند مترادف شد.
●ویژگی‌های بازارهای bull و bear
گرچه شرایط بازارهای bull (گاوی) و bear (خرسی) براساس روند قیمت سهام مشخص می‌شود ولی این بازارها مشخصه‌هایی دارند که سرمایه‌گذاران به آن آگاهی دارند. در ادامه به بعضی فاکتورهای موثر در نوع بازار اشاره می‌شود، اما فراموش نکنید که آنها قوانین کامل و ثابتی برای مشخص کردن نوع بازار اعم از bull و bear نیستند.
*عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار: در بازار bull تقاضا برای اوراق بهادار شدید و عرضه ضعیف است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران بسیاری خواستار خرید اوراق قرضه هستند در حالیکه عده کمی تمایل به فروش دارند، در نتیجه قیمت سهام افزایش می‌یابد چراکه سرمایه‌گذاران برای دستیبابی به سهام مناسب با یکدیگر رقابت می‌کنند. در بازار bear قضیه برعکس است یعنی افراد زیادی خواستار فروش هستند تا خرید سهام. تقاضا به شدت کمتر از عرضه است و در نتیجه قیمت سهام پایین می‌آید.
▪روانشناسی سرمایه‌گذار: از آنجایی که رفتار بازار متاثر از رفتار افرادی است که آن رفتار را درک می‌کنند، روانشناسی و احساس سرمایه‌گذار در اینکه آیا بازار صعود می‌کند یا سقوط، ضروری و مهم است. عملکرد بازار سهام و روانشناسی سرمایه‌گذار به یکدیگر وابسته است. در بازار bull تقریبا همه به بازار علاقه‌مندند و به امید کسب سود در آن شرکت می‌کنند. در بازار bear احساس بازار منفی است چرا که سرمایه‌گذاران شروع می‌کنند به بیرون کشیدن سرمایه‌هایشان و سهام خریداری نمی‌کنند و منتظر اوراق بهادار با درآمد ثابت هستند تا اینکه یک حرکت مثبتی در بازار بشود. در کل، کاهش اعتماد سرمایه‌گذار از بازار که موجب می‌شود سرمایه‌گذاران پول‌هایشان را از بازار بیرون بکشند به نوبه خود منجر به افت در بازار سهام می‌شود.
▪تغییر در فعالیت‌های اقتصادی: شرکت‌هایی که سهامشان در بورس معامله می‌شود خود عضو اقتصاد بزرگ‌تری هستند و از این‌رو بازار سهام و اقتصاد به یکدیگر مرتبط هستند. بازار bear با اقتصادهای ضعیف مرتبط است و بیشتر شرکت‌های نمی‌توانند سود کلانی کسب کنند چراکه مشتریان به حد کافی پول خرج نمی‌کنند. این کاهش سود به طور مستقیم بر ارزش و قیمت سهام تاثیر می‌گذارد. در بازار bull عکس قضیه صدق می‌کند یعنی مردم پول زیادی برای خرج‌کردن و تمایل به خرج‌کردن دارند که به نوبه خود اقتصاد را تقویت کرده و پیش می‌برد.
●چگونه می‌توان تغییرات بازار را ارزیابی کرد؟
تعیین‌کننده اصلی نوع بازار، روند بلندمدت بازار است نه واکنش لحظه‌ای یا کوتاه‌مدت به اتفاقات خاص رخ داده در بازار. تحرکات جزیی در بازار فقط نشان‌دهنده روند کوتاه‌مدت در بازار است، البته طول مدت زمان ارزیابی بازار نیز در شناسایی بازار اعم از bull یا bear تعیین‌کننده است.
به عنوان مثال ارزیابی دو هفته گذشته نشان می‌دهد که بازار سمت و سوی بازار bull را دارد در حالی که دو سال گذشته نشانگر بازار bear است.
توجه داشته باشید که نمی‌توان تمام تحرکات در بازار را با عنوان bull یا bear دسته‌بندی کرد. گاهی اوقات ممکن است بازار در حالی که سعی می‌کند مسیر خود را بیابد از یک دوره رکود گذر کند، در این صورت فراز و نشیب‌های موجود سود و زیان را از بین می‌برد و روند بازار یک روند یکنواخت می‌شود.
●چه باید کرد؟
در بازار bull بهترین کار این است که به هنگام افزایش قیمت‌ها به سرعت سهام خرید و زمانی که این سهام به اوج رسید آن را فروخت (البته تعیین دقیق زمان اوج و افول کار مشکلی است). در مجموع، چون سرمایه‌گذاران می‌خواهند باور کنند که بازار صعود خواهد کرد بنابراین دوست دارند در بازار bull نیز سود بکنند. وقتی قیمت‌ها در حال افزایش است زیان‌دهی کم و موقتی خواهد بود. در این بازار سرمایه‌گذار احتمال زیاد می‌دهد که بازده خوبی داشته باشد بنابراین فعالانه و مطمئن در سهام سرمایه‌گذاری می‌کند.
در بازار bear احتمال زیان‌دهی بالا است چرا که قیمت‌ها مدام ارزش خود را از دست می‌دهند و اغلب پایان آن نیز نزدیک نیست. حتی اگر به امید بهبود وضعیت، سرمایه‌گذاری کنید قبل از اینکه شرایط بهتر شود ممکن است زیان ببینید. بنابراین بیشتر سود‌دهی‌ها در فروش کوتاه‌مدت و سرمایه‌گذاری مطمئن در اوراق بهادار با درآمد ثابت خواهد بود. سرمایه‌گذار ممکن است رو به اوراق دفاعی بیاورد، (اوراق دفاعی اوراقی است که تغییرات در روند بازار بر عملکرد آنها کمترین تاثیر را دارد و در شرایط شکوفایی اقتصادی یا رکود اقتصادی ثابت می‌مانند). آنها اغلب سهام دولتی هستند از قبیل سهام بخش خدمات رفاهی و مردم بدون توجه به وضعیت اقتصادی آنها را می‌خرند.
●●نتیجه‌گیری.
کارگزاری آبان
رویا، ارزیابی، ذوق: عوامل سازنده یک مدیر موفق 
ارزیابی عملکرد حلقه گم شده سازمانها 
بیمها و امیدهای بازار سرمایه در سال جدید 
ارزیابی شفافیت اطلاعات شرکت‌ها در بورس اوراق بهاءدار تهران 
افزایش سرمایه و رشد بازار 
بازار بورس چیست؟