فیس بوک و توئیتر باز هم انقلاب کردند!

فیس بوک و توئیتر باز هم انقلاب کردند!

وقتی دیکتاتورهای عربی یک به یک سقوط می کردند دست فیس بوک در افتادن آنها از منصب قدرت آشکار بود  اما شبکه های اجتماعی در اوکراین چه نقشی ایفا می کنند؟

عصر حاضر عصر انقلاب رسانه های اجتماعی است و با افزایش تعداد کاربران اینترنتی،رسانه های اجتماعی به حاکمان تقریبا بلامنازع عرصه اطلاع رسانی و در پی آن مدیریت افکار عمومی تبدیل خواهند شد.

امروزه رسانه‌های اجتماعی بیش از رسانه های جمعی و در فضای مجازی در ارتباط لحظه به لحظه با افکار عمومی هستند، برای مثال توئیتر دریایی از اطلاعات شاهدان عینی است که لحظه به لحظه اطلاعات را ثبت می کنند و انتشار می دهند و یا یوتیوب آماج تصاویر و ویدیویی هایی قرار می گیرد که توسط شهروندان تهیه شده و برای گسترش آ نها گزینه ای جز این رسانه های نیافته اند.

 وبلاگها پذیرای اطلاعاتی می شوند که از فیلتر هیچ دروازه بان خبری عبور نکرده اند، فیسبوک غرق محتواهایی می شود که بارها و بارها به اشتراک گذاشته شده است. اینها همه گواه این است که رسانه های اجتماعی شیوه دریافت، ارسال، تولید و به اشتراک گذاشتن محتوا را تغییر داده اند. این رسانه ها در جمع آوری، تولید و انتشار اطلاعات گوی سبقت را از رسانه های جمعی ربوده اند این موضوع در کشورهایی که دسترسی بیشتری به اینترنت دارند، پر رنگ تر است.

رسانه های اجتماعی در حال جوش وخروش از طریق محتوا هستند. پویایی که کاربران آنها را به اشتراک می گذارند،بنابر این سرمایه اجتماعی در رسانه های اجتماعی وجود دارند، سرمایه ای که هر سازمان و جریانی به فکر بهره بردن از آن است.

رسانه های اجتماعی در حال جوش و خروش از طریق محتوا هستند. پویایی که کاربران آنها را به اشتراک می گذارند،بنابر این سرمایه اجتماعی در رسانه های اجتماعی وجود دارند، سرمایه ای که هر سازمان و جریانی به فکر بهره بردن از آن است.

رسانه های اجتماعی امروز به عنوان عامل تحولات و تغییرات عصر حاضر هستند، رسانه هایی که قرار است جای رسانه های جمعی را بگیرند، زیرا مخاطب رسانه های اجتماعی که در قالب شبکه کار می کنند، منفعل نیستند بلکه مخاطب خود درگیر تولید محتوا و انتشار آن است.

با توجه به نقش رسانه های اجتماعی در در تحولات و تغییرات کنونی، اگر جریان خاصی هدایت این رسانه ها را بر عهده بگیرد و یا بر موج این رسانه ها سوار شود به راحتی می تواند بر اهداف خود دست یابد، امروزه رسانه های اجتماعی بیشتر از آن که منعکس کننده تغییرات اجتماعی باشند خود زمینه تغییرات را فراهم می کنند.

نمونه بارز نقش شبکه های اجتماعی در هدایت افکار عمومی انقلاب اوکراین است، اوکراین بطور مکرر بعد از فروپاشی «اتحاد جماهیر شوروی»، بصورت پاندولی بین بلوک شرق و غرب در حال نوسان بوده است. مهمترین نمودهای کشمکش اوکراین بین قدرت های سنتی بین الملل، مربوط به "انقلاب نارنجی اوکراین" در 2004 م. و اعتراضات اخیر ضددولتی - نوامبر 2013- می شود. اوکراین به لحاظ ژئواکنومیک بخاطر واقع شدن در حلقه ابتدایی مهمترین کریدورهای اروپا- آسیایی در نقطه ثقل اوراسیا، بسیار با اهمیت است.

بلوک غرب یکبار در سال 2004 از نسخه انقلاب های رنگی برای ایجاد تحولات در اوکراین استفاده کرده بود که با ناکارآمدی ان مواجه شد، حالا نوبت استفاده از روش جدید ناآرام سازی و سپس سوار شدن بر موج جدید است و چه راهی بهتر و کم هزینه تر از شبکه های اجتماعی.

 نقش شبکه‌های اجتماعی در ایجاد ناآرامی‌های اجتماعی اوکراین به حدی است که برخی کارشناسان، وضع اوکراین را «انقلاب فیس‌بوکی و توئیتری» نامیده‌اند.. اما حقیقت مهم‌تر آن است که قدرت‌های خارجی از این شبکه‌ها برای ایجاد و حفظ ارتباط با معترضان و هدایت غیرمستقیم آنها استفاده می‌کنند. هم‌اکنون سایت‌های فراوانی به طور مستقیم وضعیت ناآرام خیابان‌های کیف را پخش می‌کنند که برای دولت‌های غربی همچون یک مشاهده حضوری مستقیم است.

 روزنامه کیف پست افشا کرده که اولین راهپیمایی اعتراضی در کیف که در نهایت به بحران فعلی منجر شد، از طریق فراخوانی یک روزنامه‌نگار در فیس‌بوک کلید زده شد. فراخوانی که طی چند ساعت بیش از 10 هزار بازدیدکننده داشت.

اما توئیتر در ناآرامی‌های اوکراین، بیشتر به حوزه اطلاع‌رسانی به جهان و جلب توجه به اوکراین مشغول به کار بوده است. در همین راستا اکثر صفحات توئیتر مرتبط با شورش‌های اوکراین نیز به زبان انگلیسی فعالیت می‌کنند.

معترضان اوکراینی از حربه ساخت فیلم‌های کوتاه و انتشار آن در یوتیوب نیز برای جلب افکار عمومی این کشور استفاده می‌کنند.

اخیرا فیلمی در فضای اینترنت از جمله سایت یوتیوب منتشر شده که هدف از آن، جلب توجه افکار عمومی اوکراین به معترضانی است که با حمایت غرب، دولت قانونی اوکراین را ساقط کرده‌اند.

در فیلم «من یک اوکراینی‌ام» که در یوتیوب منتشر شده و تاکنون 3 میلیون بیننده داشته است، یک خانم اوکراینی با ظاهری آراسته تاکید می‌کند که شورش‌های اخیر در این کشور فقط و فقط با هدف کسب آزادی و دموکراسی و مبارزه با فساد اقتصادی دولت بوده است.

این فیلم کوتاه، از لحاظ ظاهری، بسیار فریبنده است و از ویژگی‌های عاطفی و احساسی به خوبی بهره برده است و تلاش دارد این باور را به مخاطب بقبولاند که فقط یک دلیل برای اعتراض‌ها در اوکراین وجود دارد و آن هم مطالبه مردم اوکراین برای دستیابی به آزادی است. این فیلم به راحتی حقایقی همچون حمایت همه‌جانبه کشورهای غربی خصوصا آمریکا از شورشیان را نادیده گرفته است.

حقیقت آن است که ساخت این فیلم یک کار خودجوش مردمی نبوده و توسط گروهی با حمایت بانفوذترین اتاق فکر آمریکا یعنی شورای روابط خارجی ساخته شده است. فرد پشت پرده این فیلم، لری دایمون عضو شورای روابط خارجی آمریکا است.

در مورد انقلاب های عربی نقش فضای مجازی چندان تاثیر گذار نبود البته با این حال نمی توان به طور کامل منکر نقش فضای مجازی در ارتقای آگاهی شهروندان کشورهای عربی در مورد ماهیت سرکوبگر رژیم های استبدادی حاکم شد. رسانه های جدید زمینه را برای بین المللی کردن قیام های سال 2011 فراهم کرده و از طرفی میان شهروندان عرب و جامعه بین الملل پل ارتباطی ایجاد کردند. فضای مجازی به جنبش های اجتماعی کمک کرد تا بدون داشتن سازمانی منسجم فعالیت هایشان را سازماندهی کنند، جنبش هایی که فاقد منابع مالی غنی و ساختارهای قدرتمند بودند.

در مصر و سوریه فعالان اجتماعی و مدنی با استفاده از فضای مجازی دیدگاه های خود نسبت به وقایع مختلف را به اشتراک می گذارند. رسانه های جدید اجتماعی در کشورهای عربی تا حدودی توانسته ناکارامدی رسانه های سنتی را جبران کنند.

رسانه های اجتماعی در مصر و تونس به خوبی توانستند تجمعات اعتراض آمیزی را علیه مبارک و بن علی سازماندهی کند اما نقش آنها در فرایند های سیاسی چون انتخابات بسیار کم رنگ بود. ما به خوبی از نقش رسانه های اجتماعی در اعمال فشار بر مقام های دولتی آگاهیم اما هنوز به خوبی نمی دانیم که آنها در طراحی پروژه های سیاسی بلند مدت و سازماندهی احزاب چگونه نقش آفرینی می کنند. رسانه های اجتماعی به سرعت اطلاعات را منتقل کرده و احساسات عمومی را بر می انگیزند. این عوامل به سازماندهی تجمعات اعتراض آمیز کمک می کند اما همین رسانه ها به مسائل سیاسی توجهی نسبی دارند.

مقایسه ناآرامی های اوکراین، با انقلاب های عربی نشان می دهد صرف مخاطب رسانه های اجتماعی بودن کافی نیست، بلکه باید یک جریان قوی تر در پشت پرده موافق رای و نظر مخاطبین باشد تا تغییرات مدنظر آنها عملی شودیعنی تا مادامی که سردمداران کشورهای عربی همسو و موافق با سیاست های آمریکا و متحدان آن هستند، هر نوع تغییر مدنظر انقلابیون و مردم ممکن نخواهد بود.

در هر صورت نقش رسانه های اجتماعی در هدایت جریانات سیاسی و اعتراضات بر هیچ کسی پوشیده نیست، ابر قدرتها با هدایت و مدیریت افکار عمومی مردم اوکراین و شاید در گام های بعدی کشورهایی که برای آمریکا و متحدانش سود بیشتری دارند، در صدد دستیابی به اهداف خود دست به تغییر و دست گرفتن اوضاع را داشته باشند.